Jak ograniczyć ból zwierząt towarzyszących?

Rehabilitacja zwierząt, choć zyskuje na popularności, wciąż nie jest powszechnie znanym tematem wśród opiekunów. A szkoda, bo to dziedzina, która potrafi zdziałać cuda, zwłaszcza w przypadku seniorów. Pacjenci geriatryczni stanowią dużą grupę w gabinetach weterynaryjnych, a rehabilitacja oferuje im długoterminowe wsparcie, w szczególności w walce z bólem. Często to właśnie dzięki niej możliwe jest obniżenie dawek leków przeciwbólowych, co przekłada się na mniejsze obciążenie organizmu.

Wprowadzenie planu rehabilitacyjnego u starszego zwierzęcia powinno być priorytetem, traktowanym jako element utrzymania dobrej jakości życia. Niektórych zmian, zwłaszcza tych degeneracyjnych, nie da się cofnąć, ale możemy skutecznie łagodzić ich objawy. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie problemów i umiejętność oceny, czy nasz pupil odczuwa ból. Ale jak go rozpoznać?

Czym jest ból u zwierząt?

Według naukowych definicji, ból to nieprzyjemne doznanie wynikające z urazu lub choroby. Jest on związany z cierpieniem oraz nieprzyjemnymi odczuciami zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi. Podobnie jak u ludzi, ból wyzwala w zwierzętach określone reakcje i zachowania obronne, mające na celu jego eliminację lub zmniejszenie. Ich celem jest powrót do stanu równowagi, czyli homeostazy.

Jak rozpoznać ból u psa lub kota?

Symptomy, które powinny wzbudzić naszą czujność, są często subtelne, a ich występowanie może świadczyć o bólu. Do najczęstszych oznak należą:

• Nadmierne reakcje na dotyk: Zwróć uwagę na piszczenie lub skomlenie, gdy zwierzę jest głaskane, podnoszone lub gdy zakładasz mu szelki.
• Zmiana zachowania: Pies lub kot może zacząć się chować, szukać cichych, ciemnych miejsc, unikać hałasu, który wcześniej mu nie przeszkadzał. Może również pojawić się niechęć do kontaktu z innymi domownikami, w tym z innymi zwierzętami.
• Wahania nastroju: Apatia, zwłaszcza przy zmianach pogody, może wskazywać na ból, szczególnie w stawach. Jest to zjawisko całkowicie naturalne, ponieważ organizmy żywe mają zdolność do polaryzacji elektrycznej. Gwałtowne zmiany ciśnienia atmosferycznego lub silny wiatr mogą zakłócać ten proces, utrudniając adaptację i wywołując dyskomfort.
• Nowe, agresywne zachowania: Próby ugryzienia podczas dotykania łap, posikiwanie w domu, nadmierne wylizywanie się czy trzepanie głową to sygnały alarmowe, których nie wolno lekceważyć.
• Problemy ze snem i poruszaniem się: Zwierzę może mieć trudności ze znalezieniem wygodnej pozycji do spania, leżeć tylko w jednej pozycji, a także unikać ruchu lub kuleć.

Lekarz weterynarii, na podstawie tych sygnałów oraz badania klinicznego, może wdrożyć leczenie farmakologiczne, najczęściej stosując niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub opioidy, a w rzadszych przypadkach sterydy. Kluczowym uzupełnieniem tej terapii jest jednak fizjoterapia, która wspiera działanie leków, przynosząc długotrwałą ulgę i poprawiając komfort życia zwierzęcia oraz suplementacja stawów.

Starzenie się u zwierząt: jak wspierać seniorów?

Proces starzenia się jest naturalną i nieuniknioną częścią życia każdego psa i kota. Młodość ustępuje miejsca wiekowi senioralnemu, który często wiąże się z większym zapotrzebowaniem na troskę i wsparcie ze strony opiekuna. Niejednokrotnie konieczna staje się pomoc w podstawowych czynnościach, takich jak poruszanie się czy wypróżnianie. Warto jednak pamiętać, że aktywne i zdrowe zwierzęta wchodzą w tę fazę życia często w sposób łagodny i bez wyraźnych objawów.

Kiedy zwierzę staje się seniorem?

Zgodnie z informacjami z „Book of Dogs UC Davis School of Veterinary Medicine”, wiek, w którym zwierzę osiąga status seniora, jest zależny od jego rasy i wielkości:

• Małe rasy psów: około 10-11 lat,
• Psy średniej wielkości: 9-10 lat,
• Duże rasy: 8 lat,
• Rasy olbrzymie: 7 lat.

Co ciekawe, statystycznie najdłużej żyją settery, natomiast najkrótsze życie przypada w udziale dogom niemieckim, berneńczykom (często z powodu mielopatii zwyrodnieniowej) oraz mastiffom.

Na proces starzenia wpływa wiele czynników, w tym rasa, wielkość, a także środowisko, w którym zwierzę żyje. Kluczowe znaczenie ma również odpowiednia dieta, dostosowana do wieku i aktywności, oraz profilaktyka zdrowotna, obejmująca regularne szczepienia, odrobaczanie i badania kontrolne.

Walka z bólem u seniora: rola fizjoterapii.

Starsze zwierzęta są bardziej narażone na schorzenia typowe dla ich wieku, takie jak artroza, mielopatia zwyrodnieniowa, choroby krążka międzykręgowego, spondyloza czy spondyloartroza. Niejednokrotnie pojawiają się również problemy z zerwaniem więzadła krzyżowego doczaszkowego, zanikiem mięśni czy przeciążeniami. W zależności od diagnozy i stopnia zaawansowania choroby, stosuje się zróżnicowane protokoły rehabilitacyjne, łączące fizykoterapię, terapię manualną i ćwiczenia aktywne.

Fizykoterapia: Nowoczesne metody walki z bólem.

Fizykoterapia oferuje szeroki wachlarz zabiegów, które skutecznie łagodzą ból i wspierają proces leczenia. Do najczęściej stosowanych metod należą:

• Sonoterapia (ultradźwięki): Fale dźwiękowe o częstotliwości od 1 do 3 MHz przenikają w głąb tkanek, rozluźniając mięśnie oraz rozbijając zwapnienia i zrosty. To doskonałe narzędzie do łagodzenia dolegliwości bólowych.
• Magnetoterapia: Wykorzystuje zmienne pole magnetyczne, które przyspiesza gojenie ran, redukuje ból i spowalnia postęp degeneracji tkanek. Jest szczególnie skuteczna u pacjentów po operacjach, a także w przypadku chorób zwyrodnieniowych i osteoporozy.
• Laseroterapia: Laser wysoko- i niskoenergetyczny działa silnie przeciwbólowo, ułatwiając wykonywanie ćwiczeń rehabilitacyjnych. Pomaga również w leczeniu zwyrodnień stawów, osteoporozy, bólów kręgosłupa czy chorób neurologicznych.
• Elektrostymulacja: Ta powszechna metoda pomaga w terapii bólu ostrego i przewlekłego w chorobach ortopedycznych i neurologicznych. Dawka jest zawsze dobierana indywidualnie, z uwzględnieniem reakcji pacjenta.
• Fala uderzeniowa: Choć jej zastosowanie w weterynarii jest mniej udokumentowane, zauważa się jej długotrwałe działanie przeciwbólowe u pacjentów poddanych tej terapii.

Terapia manualna i ćwiczenia.

Fizykoterapia to jednak nie wszystko. W planie rehabilitacji kluczowe są także terapia manualna i ćwiczenia. Ćwiczenia bierne, wykonywane przez terapeutę, mają na celu mobilizację stawów, podczas gdy ćwiczenia aktywne zachęcają zwierzę do samodzielnej pracy. Ich celem jest poprawa siły i wytrzymałości mięśni oraz przywrócenie bezbolesnego funkcjonowania. W przypadku pacjentów, którzy nie mogą się poruszać, powszechnie stosuje się również masaż oraz ciepło- lub zimnolecznictwo.

Kiedy nie wolno stosować fizjoterapii?

Zawsze należy pamiętać o istnieniu przeciwwskazań do zabiegów. Wśród najważniejszych z nich wymienia się choroby nowotworowe, bakteryjne, wirusowe, gorączkę oraz niestabilne choroby metaboliczne. Każda z terapii ma swoje indywidualne ograniczenia, które terapeuta omawia z właścicielem. Bezwzględne przestrzeganie tych zasad jest szczególnie ważne w przypadku pacjentów geriatrycznych, aby nie zaszkodzić zamiast pomóc.

Chondroprotekcja – tajemnica suplementacji dla seniorów.

Wspieranie starszych zwierząt w walce z bólem nie kończy się na fizjoterapii. Równie istotną rolę odgrywa odpowiednia suplementacja, która powinna zawierać substancje o działaniu chondroprotekcyjnym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Do kluczowych składników należą kwas hialuronowy, chondroityna, kannabinoidy, kwasy tłuszczowe (EPA i DHA), a także ekstrakty roślinne. Warto jednak pamiętać, że skuteczność niektórych z nich bywa przedmiotem dyskusji w środowisku naukowym.

Analiza składników chondroprotekcyjnych.

Kwas hialuronowy (HA)

To jeden z najpopularniejszych składników suplementów stawowych dla seniorów. Jego działanie jest ściśle związane z wielkością cząsteczki, a nie z podaną dawką. Wysokiej jakości, wielkocząsteczkowy kwas hialuronowy może wykazywać silne działanie przeciwzapalne, redukując wydzielanie cytokin prozapalnych i wspierając układ odpornościowy. Niestety, kwas o mniejszych cząsteczkach może mieć działanie przeciwne, co podkreśla, jak ważna jest jakość produktu.

Chondroityna (ChS)

Chondroityna jest niemal stałym elementem większości preparatów na stawy. Działa poprzez stymulowanie syntezy proteoglikanów i samego kwasu hialuronowego w organizmie. Co więcej, hamuje aktywność enzymów, które niszczą macierz międzykomórkową chrząstki. Co ciekawe, naukowcy przypuszczają, że chondroityna, ze względu na trudności wchłaniania, działa w organizmie głównie jako regulator na poziomie układu pokarmowego, wykorzystując system odpornościowy do rozprzestrzeniania swojego działania.

Kannabinoidy (CBD)

Ostatnio na popularności zyskały kannabinoidy, a zwłaszcza CBD. Wykazują one silne właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe, oddziałując na receptory endokannabinoidowe. Badania wykazały, że regularne stosowanie CBD przez co najmniej dwa tygodnie może znacząco zmniejszyć ból i zwiększyć aktywność ruchową u psów z chorobą zwyrodnieniową.

Kwasy EPA i DHA

Te niezbędne kwasy tłuszczowe są kluczowe dla wsparcia metabolizmu, szczególnie w przypadku zapalenia stawów. Warto wiedzieć, że u psów bardziej skuteczny jest kwas EPA, natomiast u kotów DHA. Dla optymalnych efektów, dieta psów powinna być uzupełniona o witaminę E, a kotów o witaminę E, metioninę i mangan.

Ekstrakty roślinne

Skuteczność wyciągów roślinnych bywa dyskusyjna, ponieważ zależy od jakości preparatu i indywidualnej reakcji zwierzęcia. Wśród roślin warto wymienić ekstrakty z soi i awokado, które zawierają substancje wspierające syntezę składników chrząstki. Powszechnie stosowana jest również Boswellia serrata, której kwas AKBA ma silne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, porównywalne z ibuprofenem (którego nie podajemy zwierzętom!). Jest to szczególnie polecane w przypadku kulawizny, która pojawia się po dłuższym odpoczynku.
Podobne działanie przeciwbólowe pochodzenia roślinnego wykazuje Czarci pazur.

Metylosulfonylometan (MSM)

MSM, czyli organiczny związek siarki, jest fundamentalnym budulcem tkanek łącznych. Z tego powodu jest powszechnie dodawany do suplementów dla seniorów. Badania wskazują, że jego działanie jest najskuteczniejsze w połączeniu z glukozaminą.

JEDNAKŻE wszystkie wymienione substancje to suplementy, a nie leki. Nie jest to również pełna lista substancji aktywnych. Dlatego tak istotne jest, aby wybierać produkty wysokiej jakości i zawsze konsultować ich stosowanie z lekarzem weterynarii lub zoofizjoterapeutą. Tylko w ten sposób można zapewnić zwierzęciu bezpieczne i skuteczne wsparcie w walce z bólem.
Suplementację odporności swojego podopiecznego możesz przeprowadzić z naszym produktami.

Zakończenie: holistyczne podejście do zdrowia seniora.

Starzenie się zwierząt domowych to proces, który dotyka każdego opiekuna. Zamiast biernie przyglądać się postępującym zmianom, możemy aktywnie wspierać naszych czworonożnych przyjaciół, zapewniając im komfort i godność. Zrozumienie, że ból u seniora nie jest kaprysem, lecz poważnym sygnałem, stanowi pierwszy i najważniejszy krok w kierunku poprawy jakości życia.

Nowoczesna weterynaria oferuje kompleksowe podejście, łącząc tradycyjną medycynę z zaawansowanymi metodami rehabilitacji. Kluczowym elementem tej opieki jest fizjoterapia, która dzięki zabiegom takim jak sonoterapia, magnetoterapia czy laseroterapia, nie tylko łagodzi ból, ale także spowalnia postęp chorób zwyrodnieniowych. W połączeniu z terapią manualną i ćwiczeniami, pozwala to na odzyskanie sprawności i radości z ruchu.

Nie możemy jednak zapominać o równie istotnej roli odpowiedniej suplementacji. Właściwie dobrane preparaty, bogate w składniki takie jak kwas hialuronowy, chondroityna czy CBD, wspierają stawy i redukują stany zapalne. Pamiętajmy, że jakość tych produktów ma kluczowe znaczenie, a ich wybór powinien zawsze być konsultowany ze specjalistą.

Współczesna opieka nad seniorem to połączenie wiedzy, uważności i empatii. Wczesne rozpoznanie bólu, regularna profilaktyka i zaangażowanie w terapie dostosowane do potrzeb naszego pupila pozwolą nam wspólnie cieszyć się każdym dniem. Bo chociaż młodość przemija, dobra jakość życia jest celem, który możemy osiągnąć w każdym wieku.

Bibliografia:

1. Siegal M. (red.), UC Davis School of Veterinary Medicine Book of the Dogs; Chapter 5, „Geriatrics” by Aldrich J., Harper Collins, 1995.
2. Hyun J.K., Kab K.K., Kyu P., Baek S., Jae H., Moon S., Hybrid Scaffolds Composed of Hyaluronic Acid and Collagen for Cartilage Regeneration, „Tissue Engineering and Regenerative Medicine” 9(2)/2012, s. 57–62.
3. Leśniewski V., Rutkowski J., Zastosowanie kwasu chondroitynosiarkowego w leczeniu aseptycznej martwicy głowy kości udowej u psów, „Weterynaria” 1/1997, s. 40–48.
4. Shannon S., Opila-Lehman J., Effectiveness of Cannabidiol Oil for Pediatric Anxiety and Insomnia as Part of Posttraumatic Stress Disorder: A Case Report, „Perm J.” 20(4)/2016, s. 16–005.
5. Abba C., Mussa P.P.,Vercelli A., Raviri G., Essential fatty acids supplementation in different-stage atopic dogs fed on a controlled diet, „J Anim Physio Anim Nutr” 89/2005, s. 2003–2007.
6. Frankiewicz T.T., Kwas bosweliowy i niezmydlające się frakcje olejów soi i awokado w farmakoterapii choroby zwyrodnieniowej stawów – krótki przegląd najnowszej wiedzy, „Reumatologia News” 3/2017, s. 153–157.
7. Usha P.R., Naidu M.U., Randomised, Double-Blind, Parellel, Placebo-Controlled Study of Oral Glucosamine, Methylsulfonylmethane and their combination in OA, „Clin Drug Investing” 24(6)/2004, s. 353–363.
8. Monteiro BP, Steagall PV. (2019): Chronic pain in cats: Recent advances in clinical assessment. Journal of Feline Medicine and Surgery 21(7):601-614.
9. Monteiro, B., & Lascelles, B. D. X. (2017). Assessment and recognition of chronic (maladaptive) pain. Feline anesthesia and pain management. Hoboken, NJ: Wiley/Blackwell, 241-256.
10. Mills D., Demontigny-Bédard I. et al.: „Pain and problem behaviour in cats and dogs” Animals 2020, 10, 318
11. Penar – „Tajemnice Świata Kotów” – wydawnictwo Luna 2024
12. Dawson, L., Niel, L., Cheal, J. & Mason, G. (2019): Humans can identify cats’ affective states from subtle facial expressions, Animal Welfare , Vol 28 (4), pp. 519 – 531
13. Shore , E.R., Burdsal, C., Douglas, D.K., (2008): Pet owners’ views of pet behaviour problems and willingness 475 to consult experts for assistance. J. Appl. Anim. Welfare Sci. 11 63-73.